کودکان تشنهاند: منظور تشنه آموزش، مراقبت، نوازش، عدالت، امنیت، بهداشت و …
پس بیایید همه با هم برای امنیت روانی و اجتماعی آنها تلاش کنیم.
رابطه محبتآميز والدين با فرزندان، زمينهساز بروز خلاقيت در آنهاست.
چند نکته تربیتی درخصوص پرورش کودکان و نوجوانان:
– رابطه محبتآميز و محترمانه پدر و مادر با يكديگر و با فرزندان، زمينهساز بروز خلاقيت در آنهاست.
– توجهكردن به جزئيترين حركات، حرفها و مهارتهاي فرزند كه معمولاً از ديد والدين پنهان مانده است، نيز در بروز خلاقيت در کودک و نوجوان نقش مؤثري دارد.
– تقويت اعتماد به نفس در فرزندان از طريق شنيدن فعال و بازتاب احساس و عقيده وي نيز زمينه بروز خلاقيت در کودک و نوجوان را فراهم ميكند.
– مؤثر و ماندگارترين تشويق، چهره شاداب و لحن ملايم و مهربان والدين بوده و تشويقها و تحسينها بايد متوجه رفتارها و حرفهاي مشخص باشد و بهصورت صفتهاي كلي بيان نشود.
– بهترين تشويقها و تحسينها نوع غيرمستقيم آن است كه شامل گفتن خوبيهاي فرزندان به فاميل و دوستان و ايجاد تصوير مثبت اجتماعي از وي است.
– والدين حتي در صورت شكست و افت درسي فرزندان خود، پس از واگذاري مسئوليتهاي شخصي به آنها نبايد به سرزنش، تحقير، انتقاد، مقايسه، منتگذاشتن، نصيحتكردن و تهديد وي بپردازند، بلكه بايد به توجه عاطفي خود ادامه دهند. در اين شرايط والدين بايد نكات مثبت فرزندان خود را برجسته كنند و فضايي از مهرباني، صميميت، احترام و اعتماد را در محيط خانواده بهوجود آورند، تا بهتدريج شاهد خلاقيتهاي بينظير بچهها در غلبه بر شكستها و رسيدن به استقلال و خودكفايي باشند.
– تذكر مداوم، سرزنش، نصيحتكردن، پيشبينيهاي منفي و گله و شكايت دائمي و انتظارات زياد و تلاش براي تغيير فرزند، بدون ايجاد زمينههاي مناسب به هر نيتي كه باشد، سبب اصلاح رفتار کودک و نوجوان نميشود، زيرا خواستهها و انتظارات ما زماني از سوي ديگري پذيرفته ميشود كه در بخش مثبت ذهن وي جاري شود.
– نياز كودكان به مهر و محبت به اندازه كافي شناخته شده است، اما اين شناخت كه عشق و علاقه نه تنها در پختگي عاطفي نقش دارد، بلكه ساختار مغز را نيز متأثر ميكند، يافته جديدي است.
– بعضی از والدین، کودکان خوب و فرمانبردار را بیش از حد به خواندن و نوشتن وادار میکنند و استراحت و تفریح آنها را در نظر نمیگیرند؛ بدانید در چنین صورتهایی کودک به تدریج زده میشود و اگر مرتباً بر او فشار وارد شود، از نظر ذهنی و جسمی ضعیف میشود و سرانجام سست و تنبل خواهد شد؛ بنابرین همیشه اعتدال و میانهروی را در نظر بگیرد.
– بعضی از خانوادهها بهخاطر اینکه کودک را ساکت کنند یا بخوابانند، معمولاً او را از موجودی وحشتناک مانند: گرگ، گربه، جن، پلیس و … میترسانند؛ این روش کاملاً غلط است و ضمن اینکه دروغ محسوب میشود، اثرات منفی بر روح و روان کودک باقی میگذارد و چنین کودکی بزدل، ترسو و ضعیفالقلب بار میآید.
– کودک را نسبت به خصلتهایی، مانند: خشم و عصبانیت، جدال، دروغگویی، دزدی، حسد، حرص، بیعفتی و بیبند و باری، پرحرفی و پررویی، تمسخر و خندیدن بر دیگران و… متنفر کنید.
– همیشه به خواسته کودک تن ندهید، زیرا بر اثر آن بدخوی و بدرفتار بار میآید.
– حتماً دقت کردهاید اگر کمربند ایمنی اتومبیل سالم باشد وقتی آن را محکم بکشید، قفل میشود اما اگر با نرمی به سمت خودتان بکشید بهراحتی باز میشود. حکایت کجخلقیها و لجبازیهای کودکان هم همین است. لجبازی یک عکسالعمل طبیعی کودکانه در مقابل رفتارهای نادرست والدین است. تنها با دانستن چند نکته کوتاه و البته کمی صبر و حوصله میتوان لجبازیها و منفیکاریهای کودک را به شدت کاهش داد.
– کودک از دو سالگی خودش را به رسمیت میشناسد و دوست دارد مستقل باشد. اگر به اندازه کافی به استقلال کودک احترام بگذارید خواهید دید که چگونه داوطلبانه با شما همکاری خواهد کرد. پس خودم خودم کردنهایش را جدی بگیرید. به او حق انتخاب بدهید، با او مشورت کنید، نظرش را بپرسید و اجازه بدهید خودش کارهایش را بکند و …
– باید رفتار صحیح را به کودک آموزش داد تا با اختیار خودش آن را انجام دهد، نه اینکه او را مجبور به انجامدادن آن کنیم. شاید بتوانیم کودک را با فشار و تنبیه یا محرومکردن از دلخوشیهایش وادار به مسواکزدن کنیم، اما این کار او را لجباز و سرکش خواهد کرد. شک نکنید که جنگ قدرت برای سرعقل آوردن کودک لجباز، بازی دو سر باخت است. تنها اتفاقی که میافتد، آسیب جدی به عواطف دو طرف و در نتیجه کمرنگشدن محبت و احترام متقابل است. پس بهتر است بهجای استفاده از امر و نهی پیاپی، تهدید، تنبیه و… با شیوههای غیرمستقیم و خلاقانه رفتار صحیح را به او بیاموزیم. بهطور مثال از قصهگویی استفاده کنیم یا در هنگام بازی مطلب را به او آموزش دهیم.
– در استفاده از امر و نهی بخیل باشید. بهجای اینکه بارها او را از نزدیکشدن به ظرف گرانقیمت بلوری منع کنید، آن را در جایی دور از دسترس کودک قرار دهید. حتی میتوانید بهجای اینکه به او اصرار کنید تکالیفش را انجام دهد کمی صبر کنید تا توبیخ معلمش را تجربه کند.
– رفتار کودک تا حد زیادی به نوع رابطه شما با او بستگی دارد. کمی درباره مهارت همدلی با فرزندان مطالعه نمایید. این مهارت کمک بزرگی به شما میکند که رابطه بهتری با فرزند خود داشته باشید و لجبازیهای او را به حداقل برسانید.
– تصور کنید مشغول تماشای سریال مورد علاقهتان هستید. درست در لحظه حساس فیلم کسی شما را مجبور کند که تلویزیون را خاموش کنید. چه احساسی نسبت به آن شخص پیدا میکنید؟ کودک گاهی آنچنان سرگرم بازی است که دوست ندارد کسی مزاحم او بشود. پس با کمی نرمش اجازه بدهید از این مرحله عبور کند.
– گاهی واقعاً حق با کودک است مثلاً گرسنه نیست و ما اصرار داریم که غذا بخورد یا به شدت خسته است و نمیتواند کاری را که از او خواستهایم انجام دهد. پس قبل از اینکه از او بخواهید کاری را انجام دهد، کمی به حال و هوای او توجه کنید و در صورت امکان منصرف شوید.
– گاهی لجبازی و بداخلاقی کودک برای جلب توجه است، در این صورت نه عصبانی شوید و نه به او توجه کنید و در عوض وقتی لجبازی نمیکند بیشتر به او توجه کنید.
مرکز بهداشت شهرستان قاینات
واحد سلامت خانواده