سگها و گربهها اگرچه از نگاه بعضی از ما انسانها تبدیل به موجودات مزاحمی شدهاند، که باید از سطح شهرها جمع شوند و این وظیفه معمولاً در حیطه اختیارات شهرداریها قرار میگیرد، اما برای رهایی از هر مسئله و معضلی، راهحلهای منطقی و اصولی وجود دارد که قطعاً کشتار سگها، در هیچ کدام از این دستهبندیهای اصولی قرار نمیگیرد. کشتن سگهای ولگرد همواره با اعتراض و مخالفت حامیان حقوق حیوانات روبهرو شده است، زیرا راه مبارزه با انتقال بیماریها از طریق این سگها، کشتن آنها نیست بلکه جمعآوری و مراقبت و مداوایشان است. با وجود این، کشتن سگهای ولگرد بارها در شهرهای مختلف ایران تکرار شده است. این در حالی است که در آموزههای دینی ما رفتار ناپسند با حیوانات به شدت منع شده است.
حضرت محمد(ص) میفرمایند: هر حیوانى پرنده یا غیرپرنده که به ناحق کشته شود، روز قیامت از قاتل خود شکایت خواهد کرد. در مثال دیگر گزارش مورخان حاکى است که آن رسول رحمت(ص) هنگامى که با سپاه اسلام براى فتح مکه مىرفت سگى را دید که بر بچّههایش زوزه مىکشید و آنان شیرش را مىخوردند. به جُعَیْل بن سُراقه فرمود: که کنار (و جلو) آن حیوان بایستد و از او مراقبت نماید تا مبادا سپاهیان که از آنجا مىگذرند به او و بچّههایش، آسیبى برسانند. اگرچه بین بردن حیوانات موذی در اسلام جایز است. یکى از موذیان، سگ هار و ولگرد است، اما از دیدگاه اسلام، در همین موارد نیز جایز نیست که سگ هار و ولگرد را حبس کنند تا از گرسنگى و تشنگى بمیرد، بلکه باید آن را بهطور خاصى از بین ببرند. نکته دیگر، اینکه در اسلام، کشتن سگها نیز دیه دارد، به گونهاى که خون بهاى سگ شکارى، چهل درهم و سگ نگهبان، بیست درهم تعیین شده است.
اخیراً جمعی از فعالان محیطزیست در قاین در اقدامی در خور تقدیر با ایجاد پناهگاهی درصدد برآمدهاند تا بهطور اصولی و علمی به جمعآوری سگهای ولگرد بهجای کشتار آنها بپردازند. بدین سبب درصدد برآمدیم تا با آقای نوروزنژاد یکی از فعالان محیطزیست قاین و از مسئولین و دستاندرکاران این پناهگاه گفتگویی داشته باشیم.
سگکشی عملی غیرقانونی است
نوروزنژاد در مورد علت و چگونگی ایجاد پناهگاه سپن در قاین، گفت: سگکشی غیرقانونی است و طبق قانون، کشتار با گلوله ممنوع و شهرداری مؤظف است با ایجاد مراکز ساماندهی حیوانات ولگرد، آنها را از سطح شهر جمعآوری کرده و پس از معاینه این حیوانات از آلودهبودن و بیماری مطمئن شود و سپس با تزریق داروی بیهوشی اقدام به معدومسازی بنمایند و در صورت سالمبودن به افراد واجد شرایط و متقاضی واگذار کنند. وی گفت: بهخاطر معضل خطرناک و ناپسند کشتن سگهای بیپناه که خلاف قانون و اخلاق است، تصمیم به ایجاد این پناهگاه گرفتیم.
نوروزنژاد گفت: پیش از شروع به کار این پناهگاه، در بازدیدی که از مکان نگهداری سگها بهطور نامحسوس داشتیم، مشاهده کردیم که این سگها در مکانی دربسته بدون آب و غذا و امکانات نگهداری میشوند که حتی هوای کافی نداشت و در انتظار معدومشدن آنها بودند. وی افزود: انجمن حمایت از حیوانات شهرستان قاین پس از چندین ماه پیگیری سرانجام از قریب به سه ماه قبل پناهگاه سپن را برای این حیوانات در مکان فعلی یعنی کیلومتر 3 جاده قاین به پهنایی راهاندازی کرده است. در حال حاضر 20 قلاده سگ نر و 15 قلاده سگ ماده و 30 قلاده توله که سگهای رها شده و بیمار و بهطور کلی مشکلدار بودهاند، در این مکان نگهداری میشوند. وی با اشاره به اینکه انجمن حمایت از حیوانات شهرستان قاین و همچنین پناهگاه سپن، اولین از این نوع در سطح استان خراسانجنوبی است، افزود: در حدود 10 نفر از اعضای انجمن مستقیم در این امر درگیر هستند. نوروزنژاد با اشاره به امکانات این پناهگاه، گفت: در پناهگاه سپن، اتاق قرنطینه، درمان و شستشو داریم و درحال حاضر بخشی از محوطه نیز فنسکشی شده است؛ اما برای فنسکشی بخشی دیگر (حداقل 1000 مترمربع) با مشکل کمبود اعتبار روبرو هستیم.
وی تأکید کرد: ما حق کشتن سگها را نداریم، حتی سگهای خطرناک و بیمار غیرقابل درمان، باید با مرگ باترحم کشته شوند. سگهای سالم نیز پس از واکسینهشدن و قلادهگذاری به افرادی که نیاز دارند، واگذار شوند. وی گفت: البته یکی از اهداف ما عقیمسازی این سگها و جلوگیری از تکثیر و زادوولد بیرویه آنان است. به گفته وی حیوانات به دلیل خشکسالی و نبود غذا به مناطق مسکونی میآیند و سگ حیوانی آرام و فرمانبردار است و نباید رفتار غیرانسانی و وحشیانه با آنها داشته باشیم.
وی در مورد روند کار و چگونگی و میزان استقبال مردم و مسئولین نیز گفت: باید در این زمینه فرهنگسازی کرد تا مردم همت کنند و در این عرصه وارد شوند و کمک کنند. مثلاً بهعنوان سادهترین کار و اقدام میتوانند غذاهای دورریختنی را به ما تحویل دهند. ادارات و نهادها و مسئولین مختلف نیز ضمن استقبال، قولهایی برای همکاری دادهاند. شهرداری زمین واگذار کرده است و کمکهایی نیز نموده است، اما سایر قولها هنوز محقق نشده است.
نوروزنژاد در پایان تصریح کرد: در حال حاضر کلیه هزینهها اعم از فنسکشی، لانهسازی، خوراک، توسط خود اعضای هیئت مؤسس و تعداد محدودی از همشهریان حامی پرداخت میگردد و ما نیازمند کمک و یاری هرچه بیشتر همشهریان و حامیان عزیز هستیم.