بارها خبرهایی در خصوص اول بودن زعفران افغانستان در جهان به گوش رسیده است؛ زعفرانی که پیاز آن بهعنوان هدیهای از سوی ایران به افغانها داده شد. متأسفانه مسئولان دولتی تاکنون نتوانستهاند این محصول را ثبت جهانی کنند، تا نام ایران بر روی این محصول هک شود و در مجامع بینالمللی زعفران را با نام ایران بشناسند. مسئولان حالا با خیال راحت رقیب افغان را دست کم میگیرند در صورتی که این رقیب تاکنون در این زمینه افتخاراتی کسب کرده است! اخیراً لطفا… راشد سخنگوی وزارت کشاورزی افغانستان، تقاضا برای زعفران این کشور را رو به رشد عنوان کرده و گفته است: دریافت مقام اول کیفیت زعفران ما در بین ۳۰۰ نمونه جهانی از این محصول ازجمله زعفران ایران، برای سومین سال پیاپی در بروکسل، اثر مثبتی برای تقاضای بیشتر خواهد داشت. زعفران این کشور از سوی مرکز جهانی سنجش ذائقه و کیفیت موادغذایی در بروکسل در میان ۳۰۰ نوع زعفران از کشورهای مختلف جهان، از نظر کیفیت و طعم، بهترین زعفران شناخته شده است.
جای هیچ شکی نیست که زعفران ایرانی در افغانستان به کشت میرسد و افغانستان توانسته با زعفران ایران محصول نمونه جهان شود، ضمن اینکه شهریور امسال غلامرضا میری نایب رئیس شورای ملی زعفران با بیان اینکه افغانستان در زمینه تولید و صادرات زعفران تحت حمایتهای بینالمللی قرار دارد، این موضوع را تأیید کرد و گفت: درحال حاضر این کشور زعفران ایران را صادر میکند. وی در واکنش به اظهارات معاون وزیر جهادکشاورزی که قاچاق پیاز زعفران به کشور افغانستان نگرانکننده ندانسته بود، گفته بود: متأسفانه ما معمولاً رقبای خود را دست کم میگیریم. بنابراین باتوجه به اینکه زنگ خطر این موضوع چند سالی است که به صدا درآمده اما همچنان با بیتوجهی مسئولان ذیربط روبهرو میشود.
البته این موضوع پیش از این، یکبار دیگر تکرار شده اما به شکل دیگری؛ با این تفاوت که پیش از این زعفران ایران به اسم اسپانیا شناخته شده بود. این اتفاق بهصورتی رقم خورد که اسپانیا زعفران را بهصورت فلهای از ایران میخرید و با بستهبندی مناسبی به دنیا عرضه میکرد. پس از آنکه کشور ما پیاز زعفران را بهعنوان نماد دستی به افغانستان تقدیم کرد، این کشور توانست از این فرصت استفاده کند و بازی را به نفع خود پیش ببرد. در این سوی میدان، عدم حمایت از تولید داخلی و موضوعات دیگری همچون عدم کیفیت بستهبندی و ناتوانی در رقابت با کشورهای دیگر موجب شده که در این بازی (باید ایران برنده اصلی شناخته میشد) ایران شکست بخورد.
با این وجود، وزارت کشاورزی افغانستان همچنان در تلاش است تا کیفیت زعفران عالی باقی بماند و زمانی که کیفیت خوب زعفران این کشور حفظ شود، تقاضا برای آن در بازار جهانی نیز افزایش خواهد یافت و بهنوعی ایران از صادرات زعفران کنار گذاشته میشود. سخنگوی وزارت کشاورزی افغانستان از امضا توافقنامه با چین برای صادرات زعفران به چین خبر داد و افزود: تلاش خواهد شد که با دیگر کشورها نیز قراردادهایی برای صادرات زعفران امضا کنیم. این اتفاقات نشان میدهد که افغانستان توانسته با هوشیاری بالا گوی سبقت را از ایران گرفته و خود در عرضههای بینالمللی حرف اول را بزند. وزارت کشاورزی افغانستان طرحی را آماده کرده است تا در پنج سال آینده میزان تولید زعفران این کشور را به ۱۴ تن افزایش دهند. در حال حاضر افغانستان 3500 تن زعفران تولید میکند.
زعفران ایران جایگاهی در تجارت جهانی ندارد!
حال، اگر ایران هنوز هم به ثبت زعفران ایرانی در سازمان تجارت جهانی بیتفاوت باشد مطمئناً ایران جایگاه خود را در جهان از دست خواهد داد. امروز در ۱۶ ایالت افغانستان این زعفران کشت میشود. اکنون که ایران پای خود را از تجارت جهانی کنار کشیده، افغانستان در تلاش است که بهعنوان آخرین عضو WTO، براساس معاهده لیسمون زعفران ایرانی را به اسم خود به ثبت برساند. اگر این اتفاق رقم بخورد ایران برای صادرات زعفران خود باید به افغانستان حق لایسنس (هزینه صادرات) بپردازد. این موضوع برای بسیاری از محصولات کشور ما وجود دارد. در ایران محصولات بسیاری وجود دارد که شاید نتوان مانند آن را در جهان پیدا کرد، اما هیچ ارادهای برای به ثبت رساندن این محصولات بومی وجود ندارد.
در حالی که مسئولان در حوزه صادرات به نوعی سردرگم به نظر میرسند، اما بیوقفه محصولات بسیاری را وارد میکنند و واردات در کشور جز لاینفک به شمار میرود. حتی در محصولاتی که به نظر میرسد احتیاجی به واردات در آنها احساس نمیشود، هنوز هم واردات به چشم میخورد و هنوز مسئولان نمیتوانند با تکیه بر داشتهها، آن را به نحو شایستهای مدیریت کنند. بنابراین رقیبی که برای مسئولان به چشم نمیآمد توانسته مقام اول را در سه سال پیاپی کسب کند و اکنون باید دید چه زمانی این موضوع برای مسئولان ایرانی نگرانکننده خواهد شد و چارهای برای این موضوع میاندیشند.
متأسفانه محصولات بومی و ناب کشورمان که پیش از این در هیچ کجای دنیا یافت نمیشدند، مورد بیتوجهی قرار گرفتهاند و هر کدام همچون فرزند ناخواندهای در هر گوشه از جهان پراکنده شدهاند. این اتفاق گاهی با دست دوستی، گاهی صادرات فلهای و برخی مواقع با قاچاق صورت گرفته که جای بسی تأسف است.