باتوجه به آمار بالای مسمومیتها و تلفات ناشی از آن و سوءاستفاده از داروها و استفاده نابهجا از آن، سالانه هزینههای مالی و جانی زیادی را به جامعه تحمیل مینماید. لذا جهت کاهش مرگ و میر ناشی از داروها همه ساله هفته اول آبان ماه بهعنوان هفته پیشگیری از مسمومیتها نامگذاری میشود که امید است با استفاده از تمام ظرفیتهای موجود در سازمان و جامعه بتوان مرگ و میر ناشی از مسمومیتها را به حداقل برسانیم. برای رسیدن به هدف کاهش مرگ و میر ناشی از مسمومیتها، راهکارهایی مانند تمرکز بر آموزش نحوه پیشگیری از مسمومیت در کودکان، مسمومیت ناشی از داروها، سموم دفع آفات، مواد شیمیایی، سوء مصرف مواد، مسمومیت با فلزات سنگین، گیاهان سمی و گزیدگیها، گازها و منوکسیدکربن و ارتقای دانش جامعه درخصوص خطرات ناشی از مسمومیتها و نحوه برخورد با این رخداد اتخاذ میشود.
در سال جاری به دلیل شیوع بالای مسمومیت با داروها و اهمیت آموزش در این خصوص، تمرکز بیشتری بر بحث آشناسازی جامعه با خطرات ناشی از نگهداری و مصرف صحیح داروها و خطرات و تبعات این نوع مسمومیت خواهد شد. همچنین مسمومیت ناشی از سرب موجود در موادمخدر که در سال جاری بروز پیدا کرد و مسمومیت ناشی از سم فسفید آلومینیوم (قرص برنج) از دیگر مواردی است که تلفات مالی و جانی بسیاری به وجود آورد.
عناوین روزهای هفته پیشگیری از مسمومیتها به شرح زیر اعلام شده است:
1- اول آبان ماه روز پیشگیری از بروز مسمومیت ناشی از داروها
2- دوم آبان ماه روز پيشگيري از بروز مسموميتها در کودکان
3- سوم آبان ماه روز پیشگیری از مسمومیت ناشی از گازها و منوکسیدکربن
4- چهارم آبان ماه روز پيشگيري از مسموميتهاي ناشي از موادغذايي و گياهان سمي
5- پنجم آبان ماه روز پيشگيري از بروز مسموميت با سموم دفع آفات و مواد شيميايي و شوينده خانگي
6- ششم آبان ماه روز پيشگيري از مسموميت ناشي از گزيدگيها
7- هفتم آبان ماه روز پيشگيري از مسموميت ناشي از سوء مصرف موادمخدر و محرک
پیامهای هفته پیشگیری از مسمومیتها به شرح ذیل به حضور خوانندگان عزیز تقدیم میگردد:
– شايعترين علت بروز مسموميت در جهان، مصرف داروها بيش از مقادير درماني ميباشد.
– برای کاهش تب در کودکان، داروی استامینوفن را براساس وزن و سن کودک و با مشورت پزشک و داروساز به کودک بدهید. مقادیر بیش از حد درمانی استامینوفن میتواند ایجاد مسمومیت نماید.
– بهتر است داروهای بیمار افسرده و یا بیمارانی که تعادل رفتاری ندارند و یا افرادی که سابقه اقدام به خودکشی دارند را دور از دسترس ایشان قرار دهید و مراقبت دقیقی در خصوص میزان داروی مصرفی ایشان به عمل آورید.
– بر مصرف داروی افراد مسن خانواده نظارت داشته باشید، چرا که ایشان به دلایل زیر ممکن است داروی خود را به اشتباه یا بهطور تکراری مصرف نمایند: تشابه ظاهری شکل داروها، ابتلا به فراموشی، عدم اطلاع از نام داروها، بیسوادی یا کم سوادی و یا خوانا نبودن مقادیر مصرفی دارو مندرج روی جعبه دارویی.
– در برخورد با فرد مسموم غیرهوشیاری که در کنارش بستههای داروی خورده شده وجود دارد، ضمن حفظ خونسردی خود و عدم القاء استفراغ در این فرد، بستههای دارویی را همراه بیمار به بیمارستان ببرید.
– كودكان زير 5 سال، پرخطرترين گروه سني از نظر بروز مسموميت هستند.
– داروهاي خود را در مقابل چشم كودكان نخوريد، چرا كه كودكان از رفتار بزرگسالان تقليد ميكنند و ممكن است دور از چشم والدين داروها را به دهان ببرند.
– عمدهترين موارد مسموميت در كودكان در اثر خوردن داروها، مواد شيميايي و محصولات خانگي مانند مواد آرايشي بهداشتي، فرآوردههاي شوينده، سفيدكننده و لوله بازكن، لاك پاككن (استون) و گياهان آپارتماني سمي بوده است.
– در هنگام استفاده از بخاريهاي نفتي و گازي، جهت پيشگيري از مسموميت با گاز منوكسيدكربن، اطمينان از نصب صحيح و كاركرد مناسب دودكشها الزامي است.
– استفاده از آبگرمکن نفتی یا گازی و یا دستگاه پکیج در داخل محیط حمام و یا محیطهای کوچک دربسته منجر به سوخت ناقص و مسمومیت با گاز خواهد شد.
– تماس طولاني مدت با گاز منوكسيدكربن بهويژه در كودكان، ميتواند با بروز اختلالات رفتاري و كاهش حافظه و ضريب هوشي همراه باشد.
– از خوابیدن در داخل اتومبیل روشن در حالی که کولر و یا بخاری آن روشن است، خودداری نمایید.
– علايم تماس طولاني با منوكسيدكربن، سردرد، گيجي، ضربان شدید شقیقهها، وزوز گوش و خواب آلودگي ميباشد. در ادامه تماس، فرد مسموم دچار تهوع، استفراغ و تپش قلب، آسیب دائمی عصبی، کما و مرگ ميشود.
– از مصرف كنسروهايي كه در قوطي آنها آثار نشت، برآمدگي و فرورفتگي و زنگزدگي مشاهده ميشود، خودداري كنيد.
– بوتوليسم در اثر مصرف موادغذايي، مانند: سوسيس، كالباس، كنسرو ماهي، كنسرو ذرت، كنسرو لوبيا، كشك خام و عسل طبيعي كه در شرايط نامناسب و غيربهداشتي تهيه و نگهداري شدهاند، ايجاد ميشود.
– برخی از داروهای گیاهی در صورت مصرف بیش از حد یا نابهجا میتوانند مسمومیتهای منجر به مرگ ایجاد نمایند.
– آيا ميدانيد اسهال يكي از علائم در بسياري از مسموميتهاي غذايي است؟
– استفاده بيرويه از سموم دفع آفات نه تنها باعث بروز مقاومت در آفات ميشود، بلكه ميتواند از طريق ايجاد باقيمانده در محصولات و آلودگي محيطزيست براي انسان مضر محسوب گردد.
– در صورت تماس پوست و يا چشم با مواد اسيدي و يا قليايي پوست و چشم را با مقادير فراوان آب شستشو داده و مصدوم را به مركز درماني منتقل كنيد.
– برخی از لوازم آرایش خصوصاً غیراستاندارد و حتی سرمه، حاوی مقادیر بالای سرب میباشند. از مصرف آنها خودداری کنید.
– مصرف غذاهای چرب سبب افزایش سرعت جذب سرب توسط بدن انسان میگردد.
– از علائم گزش مار افعی درد تيز و سوزاننده در محل گزش، تورم، ایجاد تاولهاي كوچك، تهوع و استفراغ، بيحسي در اطراف دهان، صورت و پوست سر و گزگز نوك انگشتان، تب و لرز، تعريق، ضعف و بيحالي و سرگيجه میباشد.
– عضو محل گزيدگي مار را بايد بيحركت و هم سطح يا كمي پايينتر از سطح قلب نگه داشت. بستن يك نوار محكم و پهن، چند انگشت بالاتر از محل مارگزيدگي بهويژه اگر محل گزيدگي در دستها يا پاها باشد، ضروری میباشد.
– در مارگزيدگي بايد از سردكردن عضو با آب سرد يا يخ خودداري كرد.
– گزش عقرب ميتواند منجر به بروز درد شديد در ناحيه گزش شود، اما علائم تهديدكننده حيات و حوادث منجر به مرگ به ندرت رخ ميدهد.
– نيش زنبورعسل ماده، به كيسه محتوي زهر متصل است و پس از گزش در زخم باقي ميماند و محتويات كيسه زهر به زخم منتقل ميشود. بنابراین برداشتن سريع نيش از روي زخم، جهت جلوگيري از ورود بيشتر سم به زخم ضروري است.
– روي محل زنبور گزيدگي كمپرس سرد يا كيسه محتوي يخ قرار دهيد و بهطور متوالي هر 15 دقيقه يكبار كيسه يخ را از روي پوست برداريد. از قراردادن مستقيم يخ روي پوست اجتناب نمائيد و از گرمكردن موضع بپرهيزيد.
– سكتههاي قلبي و مغزي، تشنج، نارسايي كبد و كليه و تخريب سلولهاي مغزي و عضلاني از عوارض مسموميت با قرص اكستازي و شیشه ميباشند.
– مصرف انواع داروهاي هورموني با هدف بدنسازي در جوانان ميتواند سبب بروز عوارض وخيمي مانند: عقيمي، نارسايي قلبي و كبدي، كوتاهي قد و بزرگشدن سينه در مردان و پرمويي و خشونت صدا در خانمها گردد.
– آيا ميدانيد مصرف همزمان موادمخدر با برخي از داروهاي خوابآور و آرامبخش ميتواند سبب بروز مسموميتهاي شديد و حتي مرگ در فرد مصرفكننده گردد؟