مدیرعامل انجمن آلزایمر ایران با اشاره به اینکه هر ۳ ثانیه، یک نفر در جهان به آلزایمر مبتلا میشود، گفت: یک سال تشخیص زودتر، ۵ سال معلولیت ناشی از آلزایمر را کاهش میدهد.
وی با اشاره به هزینههای سنگین بیماری و تبعات مادی و معنوی آن، بر جامعه و خانواده تصریح کرد: از اینرو از دو سال پیش، یک ماه کامل (ماه سپتامبر) بهعنوان ماه جهانی آلزایمر نامگذاری شده است.
وی تشخیص آشکار بیماری را از 65 سالگی به بعد و علامت مشخصه آن را دمانس یا فراموشی عنوان کرد.
عضو انجمن آلزایمر ایران، با اشاره به متفاوتبودن دمانس با آلزایمر گفت: دمانس بر اثر بیماریهایی همچون تیروئید یا بیماریهای عفونی و مصرف زیاد موادمخدر ایجاد میشود که با درمان این بیماریها در برخی موارد دمانس هم مرتفع میشود.
خانم صالحی ادامه داد: شصت درصد دمانس به آلزایمر منجر میشود و باتوجه به وجود تخمینی 700 هزار مبتلا به دمانس در کشور و باتوجه به اینکه 25 درصد جمعیت ایران در 20 تا 30 سال آینده سالمند خواهند بود و شیوع این بیماری 3 برابر خواهد شد برنامهریزی برای مقابله با این معضل ضروری است.
آلزایمر چیست؟
بیماری آلزایمر، یک بیماری تحلیلرونده و پیشرونده سیستم عصبی مرکزی انسان است که باعث زوال قوای عقلانی میشود.
منشأ این بیماری دقیقاً معلوم نیست و علاجی هم برای آن فعلاً در دسترس نیست. تغییرات متعددی در مغز بیمار رخ میدهد که باعث کوچکشدن مغز و نیز از بینرفتن سلولهای مغزی میشود و بهجای آنها اشکال خاصی به نام «پلاکهای پیر» در مغز بهوجود میآید. علامت دیگر بیماری وجود کلافههای ظریف مارپیچیشکل در سلولهای مغزی است، که در نهایت سلولهای سالم را از بین میبرد.
علائم:
عارضه اصلی بیماری، دمانس یا زوال عقل است که از علائم شاخص آن از دستدادن حافظه، قضاوت، استدلال و تغییراتی در حالات و رفتار میباشد.
بیماری آلزایمر بخشی از روند طبیعی پیری نیست و چنانچه علائم فوق دیده شود، باید به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کرد. یک ارزیابی کامل میتواند تعیین نماید که این علائم مربوط به بیماری دیگری است یا آلزایمر سبب آن میشود.
درمان:
اگر چه بیماری آلزایمر علاج ندارد، اما درمانهای موجود قادرند روی مسیر بیماری، اثر کندکننده و کنترلکننده داشته باشند.
عوامل احتمالی ایجاد بیماری: علت اصلی بیماری آلزایمر، همانطور که اشاره شد، ناشناخته است. با این حال عواملی چون سن و پیشینه خانوادگی را به آن بیربط نمیدانند. این عوامل همیشه و صد در صد موجب بیماری نمیشوند ولی میتوانند به آن مرتبط باشند. سن اکثریت افرادی که به بیماری آلزایمر مبتلا میشوند، بیشتر از 65 سال دارند و هرچه سن بیشتر باشد، احتمال ابتلا به این بیماری افزایش مییابد. با این حال افرادی هستند که در سنین 40 یا 50 سالگی گرفتار آلزایمر شدهاند. افرادی که یکی از والدین، برادر و یا خواهرشان مبتلا بودهاند، شانس بیشتری برای گرفتن این بیماری را دارند تا افرادی که هیچگونه پیشینهای ندارند.
انواع بیماری آلزایمر:
تقریباً 90 تا 95 درصد از موارد بیماری آلزایمر، از نوع تکگیر یا اسپورادیک است. نقش وراثت در این نوع چندان مشخص نیست و نیاز به تحقیقات بیشتری دارد. بیماری آلزایمر، غالب موروثی نوع دیگری است که شایع نیست و فقط 5 تا 10 درصد موارد را تشکیل میدهد و از یک نسل به نسل دیگر مستقیماً انتقال مییابد.
اثرات بیماری آلزایمر:
بیماری آلزایمر نهایتاً بر تمام جنبههای زندگی فرد مانند فکرکردن، احساسات و اعمال اثر میگذارد. این اثرات در افراد متفاوت است. بسیار دشوار است که ترتیب علائم و یا سرعت بیماری را در هر شخص پیشبینی کرد. بیماری بر روی موارد زیر تأثیر میگذارد.
تواناییهای فکری:
این بیماری بر تواناییهای فردی مانند درک، فکرکردن، بهخاطرسپردن و ارتباط برقرارکردن تأثیر میگذارد. قدرت تصمیم گیری کاهش مییابد، کارهای ساده که یک فرد طی سالها انجام میداده، بهتدریج و یا به کلی فراموش میشود؛ در ابتدا خاطرات نزدیک و بعداً خاطرات گذشته محو میشوند و شخص در طی صحبتکردن دچار سردرگمی میشود. شخص توانایی پیداکردن لغات مناسب برای ادامه یک مکالمه را از دست میدهد.
احساسات و حالات: بیمار، کنترل بر احساسات و حالات خود را از دست میدهد. با پیشرفت بیماری، شخص دیگر، دوستان و محلههای آشنا را نمیشناسد.
رفتار:
تغییرات ایجادشده در مغز، باعث تغییرات در رفتار شخص، نسبت به محیط خود میشود. این عکسالعملها ممکن است با رفتارهای معمول شخص تفاوت داشته باشد. واکنشهایی از این دست، شامل ترک منزل، تکرار کارها یا کلمات، پنهانکردن اموال شخصی، رفتار خشن، پرخاشگری، بیقراری و یا رفتار ناشایست جنسی در فرد مشاهده میشوند.
تواناییهای جسمی:
بیماری میتواند بر هماهنگی جسمی (Physical Coordination) فرد اثر بگذارد. پیشرفت بیماری بهتدریج باعث ضعف قوای جسمانی میشود.
این تغییرات بر روند کارهای روزانه شخص مانند خوردن، حمامکردن و لباسپوشیدن اثرات سوء داشته و شخص به تنهایی قادر به انجام آنها نخواهد بود.
اگرچه بیماری باعث تغییرات میگردد، ولی فرد بیمار هنوز میتواند قدردانی خود را ابراز کند و احساساتی چون خوشحالی، خشم، ترس، عشق و یا غم را نشان دهد. با آگاهی از شخصیت بیمار و تجارب زندگی گذشته او، میتوان تدابیری اتخاذ کرد تا زندگی فعلی شخص از کیفیت خوبی برخوردار شود.
زندگی با بیماری آلزایمر:
در حال حاضر، تشخیص طبی در مراحل اولیه بیماری امکانپذیر است. تشخیص بیماری آلزایمر عمدتاً براساس تاریخچه بالینی، آزمونهای حافظه و بررسی عملکرد فکری و ذهنی بیمار انجام میپذیرد. پیشرفت در تحقیقات موجب شده که بعضی از علائم بیماری را در بعضی از بیماران بهتوان معالجه کرد.
آشنایی با ۱۰ نشانه هشداردهنده آلزایمر
1- دشواري در برنامهريزي يا حلكردن مشكلات.
2- دشواري در انجام وظايف روزمره در خانه، محل كار و يا در اوقاتفراغت.
3- گنگي و گيجي درباره زمان و مكان.
4- دشواري در درك تصاوير و ارتباطات فضايي اجسام با يكديگر.
5- بروز مشكلي جديد در بيان و يا نوشتن واژهها.
6- جابهجاكردن اجسام و ناتواني در بهيادآوردن مكان جديد آنها.
7- كاهش توانايي يا ناتواني در قضاوتكردن.
8- دوريكردن از كار يا فعاليتهاي اجتماعي.
9- تغيير در حالات روحي و يا شخصيت.
اهميت تشخيص زودهنگام اين بيماري شايد در قالب واژهها نگنجد، همينبس كه آگاهي به موقع از وجود اين بيماري ميتواند به معني سالهاي سال زندگي بيشتر و حافظه شفافتر براي بيمار باشد.
مرکز بهداشت شهرستان قاینات
واحد سلامت خانواده و جمعیت